Οι πολίτες των ΗΠΑ δεν ψήφισαν μόνο για να εκλέξουν πρόεδρο. Σε 10 πολιτείες ψήφισαν και για το δικαίωμα και την πρόσβαση στην άμβλωση, καθώς τον Ιούνιο του 2022 το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι κάθε πολιτεία μπορεί να νομοθετεί κατά το δοκούν γι’ αυτό που θεωρούνταν κεκτημένο δικαίωμα στη Δύση.
Η Νάνσι Πελόζι, πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, είχε σχολιάσει πως «οι Αμερικανίδες σήμερα έχουν λιγότερη ελευθερία από τις μητέρες τους», καθώς 13 πολιτείες επιβάλλουν απαγορεύσεις στην άμβλωση από την 1η ημέρα της σύλληψης, με ορισμένες εξαιρέσεις.
-
Τι ισχύει σήμερα στις ΗΠΑ με τις αμβλώσεις
-
Σήμερα 13 πολιτείες επιβάλλουν απαγόρευση στην άμβλωση με ορισμένες εξαιρέσεις. Τέσσερις ακόμη απαγορεύουν την άμβλωση στις περισσότερες περιπτώσεις ύστερα από περίπου έξι εβδομάδες εγκυμοσύνης.
-
Παρά τις απαγορεύσεις, ο αριθμός των μηνιαίων αμβλώσεων στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί, εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης των χαπιών άμβλωσης και των προσπαθειών για άμβλωση εκτός ΗΠΑ.
-
Πολλές οργανώσεις υπέρ των αμβλώσεων υποστηρίζουν ότι οι απαγορεύσεις έχουν μειώσει την πρόσβαση σε δομές υγείας, ειδικά για τους κατοίκους με χαμηλότερο εισόδημα και τις μειονότητες.
Οι αποφάσεις που ελήφθησαν καταπάτησαν συθέμελα τα δικαιώματα της αυτοδιάθεσης του σώματος της γυναίκας, ενώ κάποιες ήταν τόσο αυστηρές, όπως στο Τέξας όπου απαγορεύθηκε η εθελούσια διακοπή της κύησης ακόμα και σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας, που πλέον εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες αναγκάζονται να ταξιδεύουν εκτός της πολιτείας ή ακόμη και εκτός συνόρων για να υποβληθούν σε άμβλωση.
Ψηφοφορία σε δέκα πολιτείες
Χτες οι ψηφοφόροι σε 10 πολιτείες αποφάσισαν αν θα κατοχυρώσουν τα δικαιώματα των αμβλώσεων στα πολιτειακά τους συντάγματα. Με την κάθε πολιτεία να συνθέτει τη δική της τροπολογία, στη Φλόριντα και στο Κολοράντο η κατοχύρωση απαιτούσε συγκέντρωση ποσοστού άνω του 60% και του 55% αντίστοιχα. Στις υπόλοιπες πολιτείες χρειαζόταν απλή πλειοψηφία.
Τα αποτελέσματα σχετικά με την ψήφο της καθεμίας από τις δέκα Πολιτείες φανερώνουν μικρές νίκες αλλά και ήττες στον δρόμο προς το δικαίωμα στην άμβλωση.
Τα αμερικάνικα μέσα αναφέρουν πως η ψήφιση ορισμένων τροπολογιών στην Αριζόνα, τη Φλόριντα, το Μιζούρι, τη Νεμπράσκα και τη Νότια Ντακότα πιθανότατα θα οδηγήσει στην άρση των απαγορεύσεων ή των περιορισμών που ισχύουν σήμερα για περισσότερες από 7 εκατομμύρια γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας οι οποίες ζουν σε αυτές τις πολιτείες. Ωστόσο αυτό δεν είναι ούτε βέβαιο ούτε οριστικό, καθώς μία δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να φέρει νέες απαγορεύσεις.
Τι αλλάζει και τι όχι για τις 10 πολιτείες
Πολιτείες που διεύρυναν την πρόσβαση
Στο Μιζούρι οι ψηφοφόροι ενέκριναν τροπολογία που θα εγγυάται την πρόσβαση στην άμβλωση μέχρι το σημείο της εμβρυϊκής βιωσιμότητας που κυμαίνεται μέχρι την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Υπενθυμίζεται πως το Μιζούρι ήταν η πρώτη πολιτεία που απαγόρευσε την άμβλωση, ακόμη και σε περιπτώσεις βιασμού και μόνο με εξαίρεση τα επείγοντα ιατρικά περιστατικά.
Στην Αριζόνα, οι ψηφοφόροι ενέκριναν ένα μέτρο ψηφοφορίας για την κατοχύρωση του δικαιώματος των αμβλώσεων μέχρι το σημείο της εμβρυϊκής βιωσιμότητας στο Σύνταγμα της πολιτείας, ανατρέποντας τον νόμο της πολιτείας για τις αμβλώσεις των 15 εβδομάδων. Το μέτρο επιτρέπει επίσης εξαιρέσεις για αμβλώσεις πέραν του σημείου βιωσιμότητας για την προστασία της ζωής ή της σωματικής ή ψυχικής υγείας της εγκύου.
Πολιτείες που απέρριψαν τροπολογίες για τις αμβλώσεις
Στη Φλόριντα οι υποστηρικτές της πρότασης για την προσθήκη δικαιωμάτων στις αμβλώσεις στο Σύνταγμα αντιμετώπισαν μια δύσκολη πρόκληση, καθώς για την ψήφισή της απαιτούνταν έγκριση 60%, ενώ η ρεπουμπλικανική ηγεσία της πολιτείας ήταν εναντίον της. Ετσι η απαγόρευση των αμβλώσεων μετά τις έξι εβδομάδες εγκυμοσύνης παραμείνει σε ισχύ.
Στη Νεμπράσκα, οι ψηφοφόροι υποστήριξαν την απαγόρευση των αμβλώσεων μετά τις 12 εβδομάδες εγκυμοσύνης έναντι μιας πρότασης που επέτρεπε την άμβλωση μέχρι το σημείο της εμβρυϊκής βιωσιμότητας. Ετσι η συνταγματική τροπολογία απαγορεύει τις αμβλώσεις στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο, με ορισμένες εξαιρέσεις, ενώ επιτρέπει στους νομοθέτες να περιορίσουν περαιτέρω την πρόσβαση στις αμβλώσεις.
Στη Νότια Ντακότα η πρόταση για την επέκταση των δικαιωμάτων στις αμβλώσεις δεν κέρδισε την πλειοψηφία με αποτέλεσμα οι αμβλώσεις να επιτρέπονται μόνο για τη διάσωση της ζωής της εγκύου. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις για εγκυμοσύνες που προκύπτουν από βιασμό ή αιμομιξία.
Πολιτείες που κωδικοποίησαν τα ήδη υπάρχοντα δικαιώματα στις αμβλώσεις
Στο Κολοράντο οι ψηφοφόροι ενέκριναν τροπολογία που θα κωδικοποιούσε την προστασία των αμβλώσεων, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης στις τοπικές κυβερνήσεις να ψηφίζουν τους δικούς τους νόμους για να περιορίσουν τη διαδικασία.
Στη Νεβάδα οι ψηφοφόροι ενέκριναν μέτρο, το οποίο όμως θα πρέπει να τεθεί ξανά σε ψηφοφορία το 2026 για να εγκριθεί πλήρως. Η πρόταση αφορά το δικαίωμα στην άμβλωση μέχρι το σημείο της εμβρυϊκής βιωσιμότητας ή όταν απαιτείται για τη διασφάλιση της υγείας της εγκύου.
Στο Μέριλαντ, οι ψηφοφόροι ενέκριναν τροπολογία που καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για τους νομοθέτες στο μέλλον να περάσουν νόμο που θα μπορούσε να περιορίσει την αναπαραγωγική φροντίδα χωρίς να παραβιάζει το πολιτειακό Σύνταγμα.
Στη Μοντάνα οι ψηφοφόροι ενέκριναν την τροπολογία για τις αμβλώσεις σύμφωνα με την οποία δεν θα μπορεί να αλλάξει το status quo στο Σύνταγμα. Σύμφωνα με τη νέα τροπολογία, το Σύνταγμα θα απαγορεύει ρητά στην κυβέρνηση να ακυρώσει το δικαίωμα στην άμβλωση πριν από το σημείο της εμβρυϊκής βιωσιμότητας.
Στη Νέα Υόρκη, οι ψηφοφόροι ενέκριναν τροπολογία που αποσκοπεί στην ενίσχυση της νομικής υποστήριξης της τρέχουσας πρόσβασης της πολιτείας στην άμβλωση μαζί με την προστασία από διάφορες μορφές διακρίσεων. Αν και η τροπολογία δεν περιλαμβάνει τη λέξη «άμβλωση», υποστηρίζει ότι κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει διακρίσεις λόγω «φύλου, συμπεριλαμβανομένου του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου, της έκφρασης φύλου, της εγκυμοσύνης, των αποτελεσμάτων της εγκυμοσύνης και της αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης και αυτονομίας».
*Η εμβρυϊκή βιωσιμότητα είναι το σημείο στην ανάπτυξη ενός εμβρύου όπου μπορεί να επιβιώσει έξω από τη μήτρα, ακόμα και αν χρειάζεται ιατρική βοήθεια. Συνήθως, αυτό συμβαίνει γύρω στις 24 εβδομάδες εγκυμοσύνης, αλλά μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις ιατρικές δυνατότητες.
**Με πληροφορίες από ανάλυση του ανεξάρτητου, μη κερδοσκοπικού οργανισμού μέσων ενημέρωσης, npr.org
Πιθανή η πανεθνική απαγόρευση των αμβλώσεων
Η Κρισταμπέλ Σέθνα, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Φεμινιστικών Σπουδών και Σπουδών Φύλου στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα, σημειώνει στην «Κ» πως η προστασία των δικαιωμάτων άμβλωσης σε πολιτειακό επίπεδο σε ορισμένες πολιτείες είναι σημαντική. Ωστόσο για την ίδια αυτό δεν σημαίνει πως οι απαγορεύσεις θα αρθούν από τη μία ημέρα στην άλλη, ούτε πως θα βοηθήσουν ιδιαίτερα τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. «Για το εγγύς μέλλον, οι γυναίκες θα κάνουν αυτό που ήδη κάνουν. Κάποιες θα πεθάνουν από σηψαιμία επειδή δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε νόμιμη άμβλωση εγκαίρως, και πολλές περισσότερες γυναίκες θα ταξιδέψουν σε άλλες πολιτείες όπου μπορούν να κάνουν νόμιμη άμβλωση, αν είναι σε θέση να αντέξουν το κόστος του ταξιδιού και της διαμονής».
Η ίδια σημειώνει ωστόσο πως είναι πολύ πιθανό η κυβέρνηση των ΗΠΑ να περάσει μια πανεθνική πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων (χειρουργικών και φαρμακευτικών) ή μια πανεθνική απαγόρευση μετά την έκτη εβδομάδα της εγκυμοσύνης. «Πολλές περισσότερες γυναίκες θα πεθάνουν και η αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη για τις γυναίκες γενικά θα “υποφέρει”», σχολιάζει.
Με την παραπάνω διαπίστωση συμφωνεί και η Ελι Γκρέτσεν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί σε θέματα σπουδών του Φύλου και της Σεξουαλικότητας εξηγώντας στην «Κ» πως παρά τις αλλαγές, το δικαίωμα στην άμβλωση θα συνεχίσει να διαφέρει από πολιτεία σε πολιτεία, οπότε οι σημερινές απαγορεύσεις θα παραμείνουν, και ίσως αυξηθούν.
Στην ερώτηση τι σημαίνει η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ για το δικαίωμα και την πρόσβαση στις αμβλώσεις, η Γκρέτσεν τονίζει πως οι αμβλώσεις μπορεί να απαγορευτούν ή να περιοριστούν παντού στις ΗΠΑ. Η ίδια σημειώνει πως «οι Ρεπουμπλικανοί στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι συνήθως κατά των αμβλώσεων. Μόλις βρεθούν στην εξουσία, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να υποστηρίξουν την εθνική απαγόρευση των αμβλώσεων».
Από την πλευρά της η Τζέσικα Γουότερς, νομικός, διευθύντρια προπτυχιακού προγράμματος για το Δίκαιο και την Εγκληματολογία στο American University, εστιάζει κυρίως στην πρόσβαση στις δομές υγείας. Η ίδια θεωρεί πως υπό την προεδρία Τραμπ η πρόσβαση στη φροντίδα των αμβλώσεων στις ΗΠΑ θα συνεχίσει να απαιτεί από τους ασθενείς και τους γιατρούς να περιηγηθούν σε «έναν λαβύρινθο κρατικών περιορισμών», ενώ η πρόσβαση θα εξαρτάται από το σε ποια πολιτεία ζει κάποιος και πόσα χρήματα έχει.
«Στην πλειονότητα των πολιτειών, οι ψηφοφόροι υποστήριξαν σαφώς την πρόσβαση στη φροντίδα της αναπαραγωγικής υγείας. Αλλά μην κάνετε κανένα λάθος: υπό την προεδρία του Τραμπ, είναι πιθανό να δούμε σαρωτικούς, πανεθνικούς περιορισμούς στην πρόσβαση στις δομές υγείας, την ανατροπή της προστασίας στη φροντίδα των αμβλώσεων αλλά και “επιθέσεις” στη χρηματοδότηση της αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης», καταλήγει.
Υπό την προεδρία του Τραμπ, είναι πιθανό να δούμε σαρωτικούς περιορισμούς στην πρόσβαση στις δομές υγείας, την ανατροπή της προστασίας στην φροντίδα των αμβλώσεων αλλά και “επιθέσεις” στη χρηματοδότηση της αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης.
Ανάλυση Vox: Νέες απειλές για την πρόσβαση στην άμβλωση με τη δεύτερη θητεία Τραμπ
Εκτός από τις ερευνήτριες, πολλά διεθνή μέσα θεωρούν πιθανόν πως η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ θα φέρει νέες απαγορεύσεις για την πρόσβαση στις αμβλώσεις στις ΗΠΑ. Ηδη πάντως οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων στην άμβλωση ετοιμάζονται να αντεπιτεθούν σε αυτές τις πιθανές προκλήσεις.
Οπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Vox, ο Τραμπ ως υποψήφιος αμφιταλαντεύτηκε σχετικά με τις θέσεις του για τις αμβλώσεις. Υπήρξαν στιγμές που ο ίδιος καυχιόταν ότι θα διόριζε δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου που θα απαγόρευαν εντελώς το δικαίωμα στην άμβλωση. Ωστόσο ο ίδιος άρχισε να «μαλακώνει» το ύφος του κατά τους μήνες που προηγήθηκαν των εκλογών. Ακολούθησε επίσης το δημόσιο μήνυμα της συζύγου του, Μελάνια, όπου για πρώτη φορά τοποθετήθηκε δημόσια υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση.
Ο Τραμπ ως υποψήφιος αμφιταλαντεύτηκε σχετικά με τις θέσεις του για τις αμβλώσεις.
Παρά τις υπεκφυγές του, ο Τραμπ δεν έχει τοποθετηθεί για το αν θα ασκήσει βέτο σε μία εθνική απαγόρευση των αμβλώσεων. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε επίσης να απαγορεύσει τις αμβλώσεις διορίζοντας υπέρμαχους κατά των αμβλώσεων σε καίριες θέσεις ομοσπονδιακών υπηρεσιών.
Τέλος ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ θα μπορούσε να προωθήσει μια ομοσπονδιακή απαγόρευση των αμβλώσεων είναι μέσω διορισμών σε ομοσπονδιακά δικαστήρια. Στην πρώτη προεδρική θητεία του, για παράδειγμα, ο Τραμπ διόρισε τον δικαστή Μάθιου Κακσμάρικ, φανατικό υπέρμαχο της απαγόρευσης των αμβλώσεων, σε ομοσπονδιακό δικαστήριο του Τέξας.
