Η σαρωτική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ έχει προκαλέσει μεγάλη κατάπληξη επειδή αντιβαίνει τη λογική της πολιτικής τάξης στην Αμερική και την Ευρώπη. Τα περισσότερα ΜΜΕ και πολλοί δημοσκόποι έδιναν μεγάλες πιθανότητες στην Κάμαλα Χάρις να γίνει η 47η πρόεδρος των ΗΠΑ. Τελικά αυτή η εκτίμηση αποδείχθηκε ένας ευσεβής πόθος στη βάση μιας λανθασμένης ανάγνωσης της αμερικανικής κοινωνίας. Χθες δεν έχασε μόνο η υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά και μια τεχνοκρατική αντίληψη για την πολιτική που καταπνίγει το συναίσθημα. Ο συναισθηματικός κόσμος του πολίτη πρέπει να βρίσκει έκφραση μέσα από την πολιτική και να μην εξοστρακίζεται από τη δημόσια σφαίρα.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, πολλοί πολίτες ψήφισαν με γνώμονα το καταρρακωμένο επίπεδο της ζωής τους. Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, ένα σημαντικό κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας βρίσκεται σε δυσχερή οικονομική θέση και δυσκολεύεται να ζήσει μια φυσιολογική ζωή. Αυτό το κομμάτι της Αμερικής νιώθει οργή και θυμό για μια πολιτική τάξη που έχει απολέσει κάθε επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα. Χωρίς προοπτική άμεσης βελτίωσης των συνθηκών τους διαβίωσης, εκατομμύρια φιλήσυχοι άνθρωποι βρίσκονται μπροστά σε ένα μεγάλο αδιέξοδο. Ο Τραμπ και οι δικοί του Ρεπουμπλικανοί ευαγγελίζονται μια πολιτική προστατευτισμού, τουλάχιστον έναντι της Κίνας, για να προστατευθούν οι αμερικανικές θέσεις εργασίας. Αυτό εξηγεί γιατί τόσοι άνδρες ψήφισαν υπέρ του Τραμπ και όχι ο υποτιθέμενος μισογυνισμός τους.
Ταυτόχρονα, η ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών στην αγορά εργασίας πλήττει τη βιομηχανική εργατική τάξη και υπονομεύει την κοινωνική ειρήνη. Οι δημογραφικές αλλαγές προκαλούν το συναίσθημα του φόβου, αφού συχνά θεριεύει η ανομία σε επίπεδο γειτονιάς. Παρά το γεγονός ότι η Αμερική παραμένει το σημαντικότερο «χωνευτήρι πολιτισμών» στον κόσμο, η μη ενσωμάτωση μεγάλων πληθυσμών από τη Λατινική Αμερική τείνει να δημιουργήσει παράλληλες κοινωνίες μέσα στη χώρα. Ο Τραμπ έχει όντως εργαλειοποιήσει, και τελικά «ασφαλειοποιήσει» το μεταναστευτικό. Ωστόσο, το ζήτημα είναι υπαρκτό και φλέγον, δεν το έχει δημιουργήσει ο ίδιος. Σε μια χώρα που έχει βιώσει βίαιες φυλετικές συγκρούσεις, η ανεξέλεγκτη μετανάστευση είναι αναμενόμενο να προκαλεί ανησυχία.
Δεν χωρούν, λοιπόν, απλοϊκές ερμηνείες για τα αίτια της νίκης του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές. Αν δεν ήταν ο Τραμπ, αργά ή γρήγορα θα ήταν κάποιος άλλος. Δεν έχουμε πλέον να κάνουμε με έναν λαϊκιστή ηγέτη που υφαρπάζει την ψήφο του λαού με εύκολες υποσχέσεις. Πρόκειται για ένα κοινωνικό κίνημα που αμφισβητεί την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων μέσα στην Αμερική. Εξάλλου, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα επικράτησε και στις εκλογές για τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Για την ακρίβεια, το Δημοκρατικό Κόμμα μάλλον έχει υποστεί μια στρατηγική ήττα.
Πολλά εκατομμύρια Αμερικανών έστειλαν με την ψήφο τους ένα ηχηρό μήνυμα εντός και εκτός Αμερικής. Αυτό βασικά που θέλουν είναι περισσότερη ασφάλεια για τις ζωές τους, σε μια εποχή που βεβαιότητες ανατρέπονται και σταθερές μετατοπίζονται. Παρά τις φανερές πολιτικές του αδυναμίες, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει τώρα την ευκαιρία να εκφράσει τις αγωνίες και επιδιώξεις μιας νέας πλειοψηφίας. Αυτή ήταν η επιλογή του αμερικανικού λαού και θα πρέπει να γίνει απόλυτα σεβαστή από όσους τώρα μεμψιμοιρούν ανθρώπους που θέλουν πίσω την αξιοπρέπειά τους.
* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
