Από τότε που πρωτοεμφανίστηκε -το 1945- με τις αταίριαστες κάλτσες της, τις πολλές φακίδες και δύο κόκκινες πλεξούδες στα μαλλιά, η Πίπη Φακιδομύτη, ένα θορυβώδες και χαρούμενο κορίτσι, αρκετά δυνατό ώστε να μπορεί να σηκώσει άλογα, έγινε αγαπητή σε πολλές γενιές παιδιών που έχουν διαβάσει τις ιστορίες της σε 65 γλώσσες παγκοσμίως.
Η επίμαχη ατάκα
Στη Σουηδία, η Πίπη αποτελεί έναν από τους «εθνικούς θησαυρούς», όπως επίσης και την ενσάρκωση του πνεύματος ισότητας της χώρας. Οταν το περασμένο φθινόπωρο το σουηδικό τηλεοπτικό δίκτυο ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να επεξεργαστεί δύο σκηνές από τηλεοπτική σειρά της Πίπης του 1969, τις οποίες θεώρησε προσβλητικές, υπήρξαν αντιδράσεις. Σε μία από τις σκηνές περιλαμβάνεται η ατάκα της ηρωίδας να λέει ότι ο πατέρας της είναι «βασιλιάς των νέγρων», χρησιμοποιώντας μια σουηδική λέξη που σήμερα θεωρείται προσβλητική.
Η σειρά ήταν βασισμένη στα βιβλία της Πίπης από τη συγγραφέα Αστριντ Λίντγκρεν, τα πρώτα από τα οποία κυκλοφόρησαν μεταξύ του 1945 και 1948. Υπερασπιστές της απόφασης, συμπεριλαμβανομένων και των κληρονόμων της Λίντγκρεν, η οποία πέθανε το 2002, είπαν ότι η αλλαγή είναι σεβαστή ως προς το πνεύμα της συγγραφέως.
Ακόμα και το 1970, η Λίντγκρεν είχε αποκαλέσει την ορολογία που χρησιμοποίησε στη συγκεκριμένη σκηνή «ξεπερασμένη», τονίζοντας ότι δεν ήθελε να προσβάλει κανέναν.
Πολλοί όμως, κυρίως αρθρογράφοι που ασκούν επιρροή με τα κείμενά τους αλλά και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που απάντησαν το φθινόπωρο σε γκάλοπ στο Facebook μιας από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Σουηδίας, είπαν ότι είναι αντίθετοι με την αναθεώρηση. Μερικοί δε κατηγόρησαν το δίκτυο STV για πολιτικώς ορθή λογοκρισία.
Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την εξασφάλιση ενός πρωτόγνωρου 13% στις εθνικές εκλογές από ένα σκληρό δεξιό κόμμα με φιλοναζιστικές ρίζες και ύστερα από άλλες πρόσφατες αντιπαραθέσεις για τις καρικατούρες σε παιδικά βιβλία στη Σουηδία, η υπόθεση έχει προκαλέσει μια μεγάλη, άβολη και δυσάρεστη συζήτηση. Αφορά την εθνικότητα και μάλιστα σε μια χώρα που περηφανεύεται για την ισότητα μεταξύ των μειονοτήτων, αν και μόλις πρόσφατα απέκτησε δικαίωμα ψήφου ένα πολύ μικρό ποσοστό εξ αυτών.
«Οταν πρόκειται για φεμινισμό, είμαστε καλύτεροι, όσον αφορά όμως τον ρατσισμό, έχουμε μείνει πίσω», λέει ο Σουηδός θεατρικός συγγραφέας και νοβελίστας Τζόνας Χάσεν Κεμίρι, προσθέτοντας ότι έχει μεγαλώσει διαβάζοντας και βλέποντας την Πίπη και πως αποδέχεται τις αλλαγές.
Τι είπαν εγγονός και σκηνοθέτης
Ο 50χρονος Νιλς Νίμαν, ένα από τα επτά εγγόνια της Λίντγκρεν και γενικός διευθυντής μιας οικογενειακής επιχείρησης που επιβλέπει τα επικερδή δικαιώματα της δουλειάς της, είπε ότι έμεινε «λιγάκι έκπληκτος» με το γεγονός ότι οι αλλαγές δημιούργησαν «τόση φασαρία». Στη Σουηδία, «όλοι συνδέονται με κάποιο τρόπο με την Πίπη Φακιδομύτη», πρόσθεσε. «Σε πολλές περιπτώσεις είναι ιερή η φιγούρα της και όταν αλλάζεις κάτι που είναι ιερό, θα αναστατώσεις πολλούς». Ο Νίμαν διευκρινίζει ότι η οικογένεια αμέσως συμφώνησε στις αλλαγές του SVT για τις δύο μικρές σκηνές του προγράμματος, το οποίο πρόκειται να προβληθεί στη σουηδική τηλεόραση. Ο Μπακέρ Καρίμ, Αφροσουηδός σκηνοθέτης και στέλεχος του κινηματογραφικού ινστιτούτου της χώρας, συμπύκνωσε τη συζήτηση γύρω από την Πίπη στην εξής πρόταση: «Οι Σουηδοί λένε: “Δεν είμαστε ρατσιστές”. Μπορούμε λοιπόν να διατηρήσουμε τα ρατσιστικά μας στερεότυπα αφού δεν είμαστε ρατσιστές;». Τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις καταγράφονται πάντως και σε άλλες χώρες. Η δημοφιλής Βρετανίδα παιδική συγγραφέας Μάλορι Μπλάκμαν δέχθηκε το προηγούμενο καλοκαίρι επιθέσεις στα κοινωνικά δίκτυα, επειδή ζήτησε περισσότερους χαρακτήρες από άλλες εθνικότητες. «Αυτά τα σύμβολα δεν είναι μόνο σύμβολα. Είναι συνδεδεμένα σε ένα ευρύτερο σύστημα εξουσίας», πιστεύει ο Κεμίρι, αναφερόμενος στην Πίπη Φακιδομύτη και την παιδική λογοτεχνία γενικότερα.
